आज काग तिहार अनि धन्तेरस

सिलगढी (निसं): तिहार अर्थात दिपावलीलाई हिन्दु धर्मावलम्बी नेपाली अर्थात गोर्खाहरूको दशैं पछिको सबैभन्दा महान पर्व मानिन्छ। यमपञ्चकको पहिलो दिन आज हिन्दुहरूको पर्व काग तिहार अनि धन्तेरसको रूपमा गरियो पालन। आज बिहान मानिसहरूले कागलाई मिठा खाना पकवानहरू बनाएर दिने प्रचलन चलिआएको छ। यो पर्व कार्त्तिक कृष्ण पक्ष त्रयोदशीका दिन काग तिहारको नामले शुरु भएर कार्त्तिक शुक्ल पक्षको द्वितीया तिथिको भाइटीकासम्म पाँच दिन मनाइन्छ। पाँच दिनसम्म मनाइने भएकाले यसलाई यमपञ्चक पनि भनिन्छ। यो पाँच दिवसीय पर्व विशेष गरी नेपाल तथा भारतीय मूलका हिन्दु नेपालीहरूले बडो हर्षोल्लासको साथमा मनाउने गर्दछ। हिन्दू धर्मावलम्बीले दिपावलीको रूपमा यस पर्वलाई धूमधाम साथ मनाउँछन्। यस पर्वको नाम हिन्दी शब्दको ‘त्योहार’ शब्दबाट विकृत हुँदै तिहार बनेको अनुमान लगाइन्छ। यसलाई दिपावली अनि दिवाली नामले पनि चिनिन्छ। यमराजले आफ्नी बहिनी यमुनाका घरमा आतिथ्य ग्रहण गरेको हुनाले यी पाँच दिनलाई यमपञ्चक भनिएको छ यहीँ दिन भगवान् धन्वन्तरीको जन्म भएको हुनाले यसलाई धन्वन्तरी जयन्ती अथवा धन्तेरस पनि भनिन्छ। यसै दिन साँझमा घरको मूलद्वारको सामु यमराजलाई दीपदान गर्नाले मृत्युदेव प्रसन्न भई आरोग्यता तथा दीर्घजीवन प्रदान गर्छन् भन्ने विश्वास छ। त्यो घरमा कहिल्यै पनि अपमृत्यु वा अल्पमृत्यु हुँदैन भन्ने मान्यता रहेको छ। अर्कोतिर, आजको दिनमा मानिसहरूले आफ्नो गच्छेले भ्याएसम्म सुन-चाँदीका गर-गहना तथा अन्य सर-समानहरू किन्ने गर्छन्। यसो गर्नाले घरमा धन आर्जन हुन्छ भन्ने प्रचलन पनि चलिआएको छ।